Jak być (zwinnym) mentorem? 

Na tym blogu często są wspominane szkolenia zwinne. Czymś innym jest mentoring – indywidualne podejście do nauki. Mentoring nie tylko jest skuteczny, ale również jest ważną umiejętnością dla każdego Scrum Mastera i Agile Coacha. Dzisiejszy tekst jest o tym, jak działać jako mentor.

Temat mentoringu był jakiś czas temu poruszany na naszej liście mailingowej. Wtedy też dałem „obietnicę bez deadline’u”, że napiszę e-mail właśnie o przeprowadzaniu mentoringu. Postanowiłem jednak, że ten tekst powinien być ogólnodostępny na blogu. W taki sposób nie tylko obietnica przed subskrybentami będzie spełniona, ale też dostaną oni jeszcze więcej materiału od nas (bo na listę pójdzie co innego). Jak widzicie, warto się zapisać.

Co to jest mentoring

Taką definicję mentoringu podaje nam polskojęzyczna Wikipedia:

„Mentoring – partnerska relacja między mistrzem a uczniem (profesorem a studentem, zwierzchnikiem a pracownikiem itp.) zorientowana na odkrywanie i rozwijanie potencjału ucznia. Polega głównie na tym, by uczeń, poprzez regularne rozmowy z mistrzem, zdobywał nową wiedzę, poznawał siebie, rozwijał zawodową samoświadomość i nie obawiał się podążać wybraną samodzielnie drogą samorealizacji.” – Wikipedia

Mentoring jest dawnym i bardzo naturalnym sposobem na naukę. Przez setki lat uczniowie stawali się kowalami, szewcami, krawcami i tak dalej poprzez pracę z mistrzem tego zawodu i pod jego nadzorem. Warto zaznaczyć parę rzeczy, które czynią mentoring bardzo skutecznym:

1) Indywidualny program – uczeń albo mentee nie spędza czasu nad tym, co jest nieistotne albo już dobrze znane, tylko skupia się na tych umiejętnościach, które są najbardziej wartościowe dla jego rozwoju. Jeżeli jakiś konkretny aspekt jest trudny dla mentee albo jeżeli on/ona powtarza ten sam błąd, mentor poświęca na to więcej swojej uwagi i nie pozwala uczniowi poddawać się.

2) Odpowiednie ustawienie priorytetów – będąc doświadczoną osobą, mentor jest w stanie stwierdzić, jaka wiedza i które umiejętności są wartościowe, a które nie do końca. Są takie książki i kursy, które okazały się marnowaniem środków. Niektórych błędów można było uniknąć. Gdyby każdy z osobna próbował wynaleźć koło, nigdy byśmy nie wynaleźli samochodu, dlatego dobrze, że mentor jest w stanie pomóc mentee nauczyć się pewnych rzeczy szybciej poprzez przekazanie cennych lekcji z własnego doświadczenia.

3) Niespodziewanie odkrycia – jest coś takiego jak znane niewiadome oraz nieznane niewiadome. Pierwsze – to wiedza, której wiemy, że jej nam brakuje. Drugie – to „nie wiemy tego, i nie wiemy, że tego nie wiemy”. Chodzi o to, że człowiek często sam nie jest w stanie właściwie ocenić swojego poziomu kompetencji. Ktoś, kto przez rok pracował jako Scrum Master, nie jest w stanie stwierdzić, czy nauczył się 20% tego, co da się nauczyć w tym zawodzie, czy 2%. Mentor może w tej sprawie pomóc.

Oprócz tego Mentor jest jedną z 8 postaw dobrego Scrum Mastera, a więc w naszym zawodzie umiejętność ta jest szczególnie ważna.

Kto może być mentorem?

Nie trzeba być mieć nagrody Nobla, żeby nadawać się na rolę mentora. Osoba, która ma parę lat doświadczenia w byciu Scrum Masterem już ma dobre doświadczenie, które może przekazać Juniorom. Oczywiście, taka osoba musi określić granicę własnej wiedzy i być w tym szczera. Musi być w stanie powiedzieć: „tego nie wiem”, „takie sytuacje mi się nie zdarzały” i tak dalej.

Co więcej, większość potencjalnych uczniów potrzebuje właśnie „zwykłych” specjalistów a nie uznanych guru. Najlepszym nauczycielem dla Juniora będzie ten, kto jeszcze choć trochę pamięta na czym polega bycie Juniorem. Senior Scrum Master powinien mentorować bardziej doświadczonych SM-ów, bo skala problemów, z którym ma się do czynienia w pracy zmienia się wraz ze wzrostem kariery.

Oprócz tego, mentoring jest wartościowy nie tylko dla mentee. Bycie mentorem pozwala na usystematyzowanie własnej wiedzy. Pomaga bardziej obiektywnie ocenić własne mocne i słabe strony. Mówi się, że najlepszy sposób na naukę czegoś, to nauczanie innych i moje doświadczenie też to potwierdza. Każdemu, kto już się czuje komfortowo w roli SM-a polecam podjąć się wyzwania mentorowania jakiegoś Juniora.

Jak być skutecznym mentorem?

To teraz ta najważniejsza część – jak zabrać się za mentorowanie, że to się udało. Pierwszym krokiem jest ustalenie oczekiwań obu stron. Na co liczy mentee, co ze swojej strony mentor jest w stanie zaproponować, jak dokładnie będzie wyglądała współpraca. Polecam też jasno ustalić zasady dotyczące między innymi punktualności, zadań domowych dla mentee i wszystkiego, co mogłoby doprowadzić do braku porozumienia, konfliktów lub braku spełnienia oczekiwań.

Należy również określić cel tej współpracy, a na jego podstawie ustalić plan działania. Może on być dosyć szczegółowym („będziemy mieli 12 spotkań, po jednym co tydzień”) tak i bardziej ogólnym („musimy przejść przez te tematy”). Jest istotne, żeby każde spotkanie miało określony temat bądź cel. Mentor będzie w stanie dostarczyć więcej wartości, jeżeli przygotuje się, niż gdyby musiał opowiadać na spontanie.

Nauka w trybie interaktywnym jest bardziej skuteczna niż słuchanie lekcji, dlatego warto zaangażować mentee poprzez zadania praktyczne. Gdy mentorowałem innych SM-ów, dawałem im zadania polegające na przygotowaniu prezentacji na jakiś temat, a następnie dawałem im feedback – co było zrobione dobrze, co warto poprawić i czy jest coś, co mentee przeoczył(a).

A propos dawania feedbacku, jest to aspekt ważny dla obu stron. Mentor musi dążyć do tego, żeby jak najlepiej ocenić poziom swojego mentee, żeby cały czas być tylko o krok przed nim. I pomagać ten właśnie krok zrobić. Niektóre tematy warto powtórzyć, w inne należy wejść głębiej. Nie można zgadzać się na to, żeby omawiany temat został zrozumiany przez mentee tylko częściowo.

Od czego zacząć?

Statystycznie wygląda to tak, że im dłużej pracuje się w zespole, tym większa jest szansa, że ktoś do was po prostu się zwróci z prośbą o mentoring. Ale podkreślam, że jest to coś, co warto zacząć wcześniej niż później, dlatego dam parę porad jak znaleźć sobie mentee wcześnie(j).

Oczywistą opcją jest znalezienie takiej osoby we własnej pracy. Można ogłosić chęć do nauki kogoś mniej doświadczonego w swojej gildii Scrum Masterów albo poprosić o pomoc przełożonego.

Drugą jest udział w projektach charytatywnych. Jest szereg organizacji, które szukają nauczycieli, w tym mentorów dla różnych ludzi spoza branży, takich jak osoby w trakcie przebranżowania, studenci lub uczniowie.

Mam nadzieję, że udało się zachęcić do spróbowania własnych sił w mentoringu. Jeśli jednak interesuję Cię bycie mentee, to jak możesz się domyślać – tym też się w #białko zajmujemy. Napisz do nas i daj znać, jakie tematy Cię interesują, a my damy Ci znać, co z tym można zrobić.