Większość ludzi nie lubi konfliktów i za wszelką cenę starą się wyeliminować je z własnego życia. Kiedy to się nie udaje, powstały spór potrafi mocno wyprowadzić z równowagi. Co sprawia, że się tak zachowujemy i czy jest jakiś lepszy sposób działania?
Czy warto unikać konlfiktów?
W dzisiejszym tekście chciałbym pokazać, dlaczego ludzie zazwyczaj tak słabo radzą sobie z konfliktami. Z poprzednich postów na ten temat już wiemy, że konflikty są nieuniknioną częścią natury ludzkiej. Nigdy więc nam się nie uda ich pozbyć – chyba że ktoś postanowi spędzić resztę życia w jaskini z dala od innych ludzi. Wiemy również, że nie chcemy totalnego braku konfliktów, ponieważ one mają liczne korzyści: wspierają kreatywność, doprowadzają do rozwiązywania trudnych problemów, są okazją do rozwoju oraz autorefleksji. Skoro tak, dlaczego prawie nikt nie lubi konfliktów?
Zacznijmy od odpowiedzi na pytanie, czy unikanie konfliktów jest czymś dobrym czy złym? Zanim będziemy mogli dać tę odpowiedź musimy w ogóle zdefiniować czym jest „unikanie konfliktów”? Czy mówimy o nieangażowaniu się w konflikty, które są dla nas niepotrzebne? Czy też bardziej o zachowaniu opartym o lęk przed konfliktami? W celu jasności komunikacji proponuję następujące definicje:
Unikanie konfliktów – zachowanie, mające na celu możliwe zmniejszenie ilości konfliktów; nietworzenie nowych; zachowanie wyrozumiałe oraz uczciwe, a nie konfliktogenne. Inaczej: minimalizowanie konfliktów.
Uciekanie przed konfliktami – zachowanie polegające na odmowie zaangażowania się w już istniejący konflikt; ignorowanie istniejącego konfliktu; udawanie, iż on nie istnieje, “zamiatanie pod dywan”.
Jeżeli tak się stało, że wracam do domu w nocy i jakiś pijany człowiek krzyczy do mnie: “Ej, nieudacznik!”, a ja idę sobie dalej, nie zwracając uwagi, to właśnie bardzo rozsądnie unikam konfliktu – nie reaguję na prowokację. Natomiast jeżeli natrętnie narzucam kolegom z pracy swoje opinie (np. polityczne) to jest to przykład zachowania zupełnie przeciwnego, niż unikanie konfliktów. Wtedy ja się napraszam na powstanie nowych. A jeżeli kolega nie ma odwagi mi powiedzieć, że nie interesują go moje opinie, to on właśnie przed konfliktem ucieka.
Możemy więc powiedzieć, że unikanie konfliktów jest zachowaniem dobrym i rozsądnym. I tak nie da się każdego konfliktu uniknąć, ale jak tylko się da – warto to zrobić. Nie należy natomiast przed konfliktami uciekać, a ludzie ciągle to robią. Dlaczego?
Trzy powody uciekania przed konfliktami
Konflikty kojarzą się ludziom z negatywnymi emocjami: gniewem, lękiem, smutkiem, poczuciem odrzucenia/odmowy. Z tego wynika, że unikanie konfliktów jest tak naprawdę unikaniem tych właśnie emocji. Czy da się rozwiązywać konflikty bez tych przeżyć? To właśnie pierwszy z powodów uciekania przed konfliktami.
Jako drugie warto wymienić przekonanie o braku możliwości konstruktywnego rozwiązywania konfliktów. To bardzo często wynika z negatywnych doświadczeń w przeszłości. Ludzie typowo podejmują decyzje oparte o swoje poprzednie doświadczenia – to się nazywa Empiryzm, ale czasami właśnie to zjawisko działa przeciwko nam. “Kiedyś to nie zadziałało, to i teraz nie zadziała” – twierdzi sobie człowiek. I ma rację w tym, że jego stare metody nawigowania konfliktów nie działały wtedy i raczej nie zadziałają teraz. Ale może są lepsze?
Na koniec warto wskazać uciekanie przed rzeczywistością, jako powód uciekania przed konfliktami. Często zdarza się tak, że mamy pewien problem z inną osobą albo grupą osób i nie odważamy się na rozwiązanie tego problemu, bo boimy się rozwiązania. Po prostu czujemy, że nam się ono nie spodoba. Możliwe, że relacja nie działa i rozwiązaniem będzie ją zakończyć, ale wolimy żyć iluzją że “wszystko się naprawi”. Możliwe, że się okaże, że to właśnie my nie mamy racji. Może w ogóle lubimy sabotować swoje życie i posiadanie problemów jest jego sensem?
Co z tym zrobić?
Zacznijmy od emocji. Tak samo jak nie da się uniknąć każdego konfliktu, tak samo do końca nie da się wyeliminować negatywne przeżycia. Można natomiast je zminimalizować poprzez opanowanie odpowiednich praktyk wspomagających rozwiązywanie konfliktów i umiejętności komunikacyjnych. To swoją drogą pomoże zminimalizować ilość nowych konfliktów.
Przejdźmy do przekonania o nierozwiązywalności konfliktów. Mówiąc krótko, jest to przekonanie błędne, a zwalczać je należy poprzez naukę natury konfliktów oraz metod ich nawigowania. Jakiś czas temu pisaliśmy o modelu 5 poziomów konfliktu, który jest jednym z najbardziej podstawowych narzędzi do tego celu.
A teraz o uciekaniu przed rzeczywistością. Jest to najbardziej złożony temat, bo z jednej strony wiąże się z rozpowszechnionym w organizacjach “zamiataniem problemów pod dywan”, które Scrum wspomaga zwalczać. Z drugiej, jest podobne do uciekania przed negatywnymi emocjami. Różnicą jest to, że oprócz rzeczy subiektywnych (emocji) mamy też obiektywne konsekwencje (potencjalne zakończenie relacji bądź współpracy, zrezygnowanie z własnej podstawy, przyznanie się do winy). Z trzeciej, idzie to już w kierunku terapii poznawczo-zachowawczej (konieczność rozwoju dojrzałości mentalnej, zaakceptowania “gorzkich prawd” o świecie i tak dalej). Wiąże się również z brakiem odpowiednich narzędzi do nawigowania sporów, bo uciekanie jest jednym z tak zwanych pseudo-rozwiązań konfliktów. Są to praktyki szeroko stosowane przez ludzi, a będące dalekie od skutecznych.
Jeżeli chcielibyście wiedzieć trochę więcej na temat pseudo-rozwiązań, zapisujcie się na naszą listę mailingową – już w czwartek wyślemy tekst na dokładnie ten temat. A jeżeli chcielibyście dowiedzieć się więcej o pseudo-rozwiązaniach, nasz warsztat “Zwinna Psychologia Konfliktów” zawiera cały moduł im poświęcony. A to tylko jeden spośród innych modułów – natura konfliktu, źródła konfliktów, techniki rozwiązywania konfliktów oraz pośrednictwo w konfliktach. To wszyzstko już w najbliższy weekend – zapraszamy do zapisów!
